Każdy z nas prędzej czy później trafia do lekarza rodzinnego. Czasem z powodu przeziębienia, innym razem po skierowanie na badania czy receptę na leki. Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ) to pierwszy punkt kontaktu pacjenta z systemem ochrony zdrowia w Polsce. Niestety, wielu z nas nie wie dokładnie, jakie świadczenia nam przysługują bezpłatnie w ramach ubezpieczenia NFZ. W Centrum Medycznym Hygea często spotykamy się z pytaniami dotyczącymi zakresu usług POZ. Postanowiliśmy więc przygotować kompleksowy przewodnik po świadczeniach, do jakich masz prawo.
Podstawowa Opieka Zdrowotna – co to właściwie oznacza?
POZ to fundament całego systemu ochrony zdrowia. To właśnie tutaj trafiamy z większością naszych zdrowotnych problemów. Lekarz rodzinny pełni rolę przewodnika po systemie – leczy najczęstsze schorzenia, a w razie potrzeby kieruje nas do specjalistów. Dostęp do świadczeń POZ przysługuje każdej osobie ubezpieczonej w NFZ, bez względu na wiek czy stan zdrowia.
Warto pamiętać, że w ramach POZ możemy liczyć na pomoc nie tylko lekarza, ale też pielęgniarki oraz położnej. Każdy z tych specjalistów ma określone kompetencje i może udzielać konkretnych świadczeń bez konieczności konsultacji z lekarzem.
Lekarz rodzinny – Twój osobisty doradca zdrowotny
Centralną postacią w POZ jest lekarz rodzinny, nazywany też lekarzem pierwszego kontaktu. Co ważne – masz pełną swobodę w wyborze lekarza oraz przychodni. Zmianę placówki możesz przeprowadzić bezpłatnie dwa razy w roku, składając deklarację wyboru. Dodatkowe zmiany wiążą się z opłatą 80 zł.
W ramach wizyty u lekarza rodzinnego pacjentowi przysługuje:
- Porada lekarska – zarówno w gabinecie, jak i telefonicznie. Nasi lekarze w Centrum Medycznym Hygea w Tychach oferują także porady przez e-mail dla stałych pacjentów. Podczas konsultacji lekarz przeprowadza wywiad, bada pacjenta oraz ustala plan leczenia.
- Skierowania na badania diagnostyczne – lekarz POZ ma możliwość zlecenia podstawowych badań laboratoryjnych i obrazowych. Wśród nich znajdują się m.in. morfologia, OB, badania biochemiczne krwi, badanie moczu, EKG, RTG klatki piersiowej czy USG jamy brzusznej.
- Skierowania do specjalistów – w przypadku problemów wymagających specjalistycznej diagnozy lub leczenia, lekarz POZ wystawia skierowanie do odpowiedniego specjalisty. Wyjątkiem są wizyty u ginekologa, okulisty, dermatologa, onkologa, psychiatry oraz dentysty – tam udajemy się bez skierowania.
- Recepty – lekarz POZ przepisuje niezbędne leki, również te refundowane. Pacjenci z chorobami przewlekłymi mogą otrzymywać recepty na leki na okres 12 miesięcy leczenia, odbierając je zgodnie z zaleconym dawkowaniem.
Badania diagnostyczne dostępne w POZ bez dodatkowych opłat
Podstawowe badania laboratoryjne dostępne w ramach POZ obejmują szeroki zakres diagnostyki. Warto znać swoje prawa, bo niekiedy przychodnie niesłusznie odmawiają ich wykonania lub próbują kierować pacjentów na badania płatne.
Do bezpłatnych badań w ramach POZ należą m.in.:
- Badania krwi – morfologia, OB, poziom glukozy, cholesterolu (całkowitego, HDL, LDL), trójglicerydów, bilirubiny, kreatyniny, kwasu moczowego, mocznika, sodu, potasu, TSH, ALT, AST, amylazy, białka C-reaktywnego.
- Badania moczu – ogólne badanie moczu z oceną mikroskopową osadu, posiewy moczu, białko w moczu, glukoza w moczu, ciała ketonowe w moczu.
- Badania kału – na obecność pasożytów, krew utajoną, resztki pokarmowe.
- Badania obrazowe – RTG klatki piersiowej, kręgosłupa, stawów, czaszki, zatok, USG jamy brzusznej, tarczycy, piersi, EKG spoczynkowe.
W Centrum Medycznym Hygea dbamy o kompleksową opiekę, dlatego zapewniamy naszym pacjentom pełen dostęp do badań diagnostycznych z listy NFZ. Lekarz rodzinny może również skierować na spirometrię oraz test obciążenia glukozą – szczególnie ważne przy diagnostyce astmy i cukrzycy.
Profilaktyka zdrowotna – zapobieganie zamiast leczenia
POZ pełni kluczową rolę w profilaktyce zdrowotnej. W ramach świadczeń bezpłatnie dostępne są programy profilaktyczne skierowane do różnych grup wiekowych i osób z grup ryzyka.
Program profilaktyki chorób układu krążenia skierowany jest do osób w wieku 35, 40, 45, 50 oraz 55 lat, obciążonych czynnikami ryzyka (nadciśnienie, podwyższony cholesterol, palenie tytoniu, cukrzyca). Obejmuje wywiad, pomiary antropometryczne, ciśnienie tętnicze oraz pakiet badań laboratoryjnych.
Program profilaktyki gruźlicy przeznaczony dla osób dorosłych z grupy podwyższonego ryzyka. Obejmuje wywiad, ocenę objawów oraz edukację zdrowotną.
Bilanse zdrowia dzieci – przeprowadzane w określonych momentach rozwoju (2, 4, 6, 10, 14 i 18 lat). Lekarz ocenia rozwój fizyczny, psychomotoryczny oraz wykonuje badania przesiewowe w kierunku wad postawy, wzroku i słuchu.
W ramach profilaktyki POZ realizuje także program szczepień ochronnych. Obejmuje on zarówno szczepienia obowiązkowe dla dzieci, jak i szczepienia zalecane. Dla osób po 65. roku życia dostępne są bezpłatne szczepienia przeciw grypie.
Pielęgniarka i położna POZ – nieocenione wsparcie
Wiele osób zapomina, że w ramach POZ mamy również prawo do opieki pielęgniarskiej i położniczej. Te świadczenia można realizować niezależnie od wizyt u lekarza.
Pielęgniarka POZ wykonuje zabiegi na podstawie skierowania od lekarza (zastrzyki, zmiana opatrunków, pomiary ciśnienia) oraz prowadzi edukację zdrowotną. Może również samodzielnie kierować na niektóre badania diagnostyczne, wystawiać recepty na wybrane leki oraz udzielać porad.
Istotną formą opieki są także wizyty domowe pielęgniarki u pacjentów przewlekle chorych, niepełnosprawnych oraz po hospitalizacji. Warto wiedzieć, że pielęgniarka może również wykonać szczepienie ochronne bez konieczności każdorazowej wizyty u lekarza.
Położna POZ sprawuje opiekę nad kobietą w ciąży, w połogu oraz nad noworodkiem. W ramach świadczeń przysługuje edukacja przedporodowa, wizyty patronażowe po porodzie (zwykle 4-6 wizyt), poradnictwo laktacyjne oraz porady w zakresie pielęgnacji noworodka.
W Centrum Medycznym Hygea nasze pielęgniarki i położne stanowią ważne ogniwo zespołu POZ, zapewniając kompleksową opiekę zdrowotną dostosowaną do potrzeb każdego pacjenta.
Wizyty domowe – opieka pod Twoim dachem
Nie każdy wie, że w sytuacjach uzasadnionych stanem zdrowia pacjentowi przysługuje wizyta domowa lekarza POZ. Wizyty domowe realizowane są w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, gdy pacjent nie jest w stanie samodzielnie dotrzeć do przychodni.
Szczególnie ważne jest to dla osób starszych, niepełnosprawnych oraz obłożnie chorych. Lekarz ma obowiązek odbyć wizytę domową w dniu zgłoszenia. W przypadku zgłoszenia po godzinach pracy przychodni, wizyta powinna odbyć się najpóźniej następnego dnia.
Warto pamiętać, że w sytuacjach zagrażających życiu należy wezwać pogotowie ratunkowe, a nie czekać na wizytę lekarza POZ.
Transport sanitarny – kiedy przysługuje bezpłatnie?
W określonych przypadkach pacjent ma prawo do bezpłatnego transportu sanitarnego zleconego przez lekarza POZ. Transport taki przysługuje w przypadku:
- Konieczności kontynuacji leczenia w innej placówce medycznej, gdy stan zdrowia pacjenta uniemożliwia samodzielne poruszanie się i wymaga pomocy innej osoby.
- Dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego.
Decyzję o przyznaniu bezpłatnego transportu podejmuje lekarz POZ po ocenie stanu zdrowia pacjenta. Transport może być realizowany w pozycji siedzącej lub leżącej, zależnie od potrzeb.
Nocna i świąteczna opieka zdrowotna – gdy przychodnia jest zamknięta
Gdy nasza przychodnia POZ kończy pracę, możemy skorzystać z nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. To świadczenia udzielane od poniedziałku do piątku w godzinach 18:00-8:00 oraz całodobowo w weekendy i święta.
Z tej formy pomocy korzystamy w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia. Co ważne, nie obowiązuje tu rejonizacja – możemy zgłosić się do dowolnego punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, niezależnie od miejsca zamieszkania czy przychodni, do której jesteśmy zapisani.
Pamiętajmy jednak, że nie jest to miejsce na kontrolę przewlekłych schorzeń czy uzyskanie rutynowych skierowań na badania. Służy pomocy w nagłych, ale niezagrażających życiu sytuacjach zdrowotnych.
Jak najlepiej korzystać ze świadczeń POZ?
Na zakończenie kilka praktycznych porad, jak efektywnie korzystać z przysługujących nam świadczeń POZ:
Wybierz mądrze swojego lekarza rodzinnego. To osoba, z którą będziesz współpracować w zakresie swojego zdrowia przez lata. Warto postawić na lekarza, z którym czujesz się komfortowo i któremu ufasz. W Centrum Medycznym Hygea w Tychach nasi lekarze rodzinni stawiają na partnerską relację z pacjentem.
Przygotuj się do wizyty. Spisz swoje objawy, zabierz listę przyjmowanych leków, przygotuj pytania. Dobrze wykorzystany czas wizyty to korzyść dla Ciebie i innych pacjentów.
Korzystaj z programów profilaktycznych. Regularne badania pozwalają wykryć wiele schorzeń we wczesnym stadium, gdy leczenie jest najskuteczniejsze.
Nie bagatelizuj zaleceń. Lekarz rodzinny zna Twoją historię zdrowia i może dostrzec sygnały alarmowe, których Ty nie zauważysz. Stosuj się do jego zaleceń i regularnie wykonuj zalecane badania kontrolne.
Podstawowa Opieka Zdrowotna to znacznie więcej niż tylko recepty i zwolnienia. To kompleksowa opieka, profilaktyka oraz koordynacja Twojego leczenia. Świadome korzystanie z przysługujących Ci uprawnień pozwoli zadbać o zdrowie w sposób efektywny i zgodny z Twoimi potrzebami.
W Centrum Medycznym Hygea w Tychach staramy się zapewnić naszym pacjentom pełen dostęp do świadczeń w ramach POZ, dbając jednocześnie o wysoką jakość obsługi i indywidualne podejście do każdej osoby. Zapraszamy do kontaktu – nasz zespół chętnie odpowie na wszystkie pytania związane z zakresem świadczeń dostępnych w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej.
