Powszechnie uważa się, że szczepienia to domena dzieci i młodzieży. Tymczasem szczepienia ochronne są niezwykle istotnym elementem profilaktyki zdrowotnej również w życiu dorosłym. Z wiekiem nasza odporność ulega osłabieniu, a niektóre szczepienia wymagają regularnych dawek przypominających. W Centrum Medycznym Hygea w Tychach dbamy o kompleksową profilaktykę zdrowotną naszych pacjentów, dlatego przygotowaliśmy przewodnik po najważniejszych szczepieniach zalecanych dla dorosłych.
Dlaczego szczepienia dla dorosłych są ważne?
Istnieje kilka kluczowych powodów, dla których dorośli powinni regularnie weryfikować status swoich szczepień:
- Odporność nabyta w dzieciństwie może z czasem słabnąć, dlatego niektóre szczepienia wymagają dawek przypominających
- Z wiekiem układ immunologiczny staje się mniej efektywny, co zwiększa podatność na infekcje
- Osoby z chorobami przewlekłymi są szczególnie narażone na powikłania chorób zakaźnych
- Pojawienie się nowych szczepionek chroniących przed chorobami, na które wcześniej nie było profilaktyki
- Ochrona osób z naszego otoczenia (tzw. odporność populacyjna), zwłaszcza tych, którzy z przyczyn zdrowotnych nie mogą być zaszczepieni
Najważniejsze szczepienia zalecane dorosłym
Szczepienie przeciwko grypie
Coroczne szczepienie przeciw grypie jest zalecane wszystkim dorosłym, a szczególnie:
- Osobom powyżej 55 roku życia
- Chorującym na choroby przewlekłe (cukrzyca, astma, POChP, choroby serca)
- Kobietom w ciąży
- Pracownikom ochrony zdrowia
- Osobom mającym kontakt z małymi dziećmi i seniorami
Najlepszy okres na szczepienie przeciw grypie to wrzesień-listopad, przed szczytem zachorowań przypadającym na zimę.
Szczepienie przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi (Td/Tdpa)
Nawet jeśli zostaliśmy zaszczepieni w dzieciństwie, dawka przypominająca powinna być przyjmowana co 10 lat. Szczepionka Tdpa chroni jednocześnie przed trzema groźnymi chorobami: tężcem, błonicą i krztuścem. Jest szczególnie zalecana:
- Kobietom w ciąży (między 27-36 tygodniem)
- Osobom mającym kontakt z niemowlętami
- Wszystkim dorosłym co 10 lat jako dawka przypominająca
Szczepienie przeciwko pneumokokom
Pneumokoki to bakterie odpowiedzialne za ciężkie zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy posocznicę. Szczepienie jest szczególnie rekomendowane:
- Osobom po 65 roku życia
- Pacjentom z obniżoną odpornością
- Chorym na przewlekłe schorzenia układu oddechowego i krążenia
- Diabetykom
- Osobom po usunięciu śledziony
Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B
Szczepienia przeciwko WZW typu A i B są zalecane:
- Osobom z grupy ryzyka zawodowego (pracownikom służby zdrowia, służb mundurowych)
- Pacjentom z chorobami wątroby
- Podróżującym do krajów endemicznego występowania tych chorób
- Osobom z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi
WZW typu A przenosi się głównie drogą pokarmową, natomiast WZW typu B przez kontakt z krwią i płynami ustrojowymi.
Szczepienie przeciwko COVID-19
W świetle aktualnych zaleceń, szczepienie przeciwko COVID-19 wraz z dawkami przypominającymi jest rekomendowane dla wszystkich dorosłych, szczególnie dla:
- Osób powyżej 60 roku życia
- Pacjentów z chorobami przewlekłymi
- Pracowników ochrony zdrowia
- Kobiet w ciąży
Kalendarz szczepień dla dorosłych
Poniżej przedstawiamy uproszczony kalendarz szczepień zalecanych dla dorosłych:
- Co roku: szczepienie przeciwko grypie (najlepiej jesienią)
- Co 10 lat: szczepienie przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi (Td/Tdpa)
- Jednorazowo dla osób 65+: szczepienie przeciwko pneumokokom
- Według schematu: szczepienie przeciwko WZW typu A i B (jeśli nie było wykonane wcześniej)
- Według zaleceń: dawki przypominające szczepienia przeciwko COVID-19
Pamiętaj!Lekarz rodzinny w Centrum Medycznym Hygea pomoże dostosować kalendarz szczepień do indywidualnych potrzeb zdrowotnych pacjenta.
Szczepienia przed podróżami zagranicznymi
Planowanie egzotycznej podróży powinno zawsze uwzględniać konsultację w kierunku szczepień ochronnych. Wizytę w poradni medycyny podróży zaleca się odbyć minimum 6-8 tygodni przed wyjazdem, gdyż niektóre szczepienia wymagają kilku dawek rozłożonych w czasie.
Najczęściej zalecane szczepienia dla podróżujących:
- Szczepienie przeciwko żółtej gorączce – wymagane prawnie przy wjeździe do niektórych krajów Afryki i Ameryki Południowej
- Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B
- Szczepienie przeciwko durowi brzusznemu – zalecane przy podróżach do krajów o niskim standardzie sanitarnym
- Szczepienie przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu – dla podróżujących do niektórych rejonów Azji
- Szczepienie przeciwko wściekliźnie – dla osób planujących dłuższy pobyt w rejonach endemicznych
W Centrum Medycznym Hygea możesz skorzystać z konsultacji lekarskiej przed podróżą, uwzględniające zalecenia szczepień odpowiednich do rejonu wyjazdu.
Najczęstsze pytania dotyczące szczepień dla dorosłych
Czy szczepienia dla dorosłych są bezpieczne?
Tak, szczepienia zalecane dorosłym przechodzą rygorystyczne testy bezpieczeństwa i są stale monitorowane. Ewentualne działania niepożądane są zwykle łagodne i krótkotrwałe (np. ból w miejscu wkłucia, przejściowa gorączka). Ryzyko poważnych powikłań jest minimalne w porównaniu z zagrożeniami wynikającymi z chorób, przed którymi chronią.
Czy można przyjmować kilka szczepionek jednocześnie?
W większości przypadków można przyjmować kilka szczepionek podczas jednej wizyty. Układ odpornościowy z łatwością radzi sobie z odpowiedzią na kilka antygenów jednocześnie. Lekarz pomoże zaplanować optymalny harmonogram szczepień.
Co jeśli nie pamiętam, jakie szczepienia otrzymałem w przeszłości?
Jeżeli nie posiadasz dokumentacji szczepień, lekarz może:
- Zlecić badania serologiczne sprawdzające poziom przeciwciał
- Zalecić powtórzenie podstawowych szczepień
- Zweryfikować historię szczepień dostępną na koncie pacjenta
Czy szczepienia są refundowane dla dorosłych?
Refundacja szczepień dla dorosłych zależy od typu szczepionki i statusu pacjenta:
- Niektóre szczepienia (np. przeciw grypie) są częściowo lub całkowicie refundowane dla wybranych grup pacjentów
- Szczepienia zalecane przed podróżą są zwykle pełnopłatne
- Pacjenci z określonymi chorobami przewlekłymi mogą kwalifikować się do programów bezpłatnych szczepień
Podsumowanie
Szczepienia nie kończą się wraz z wejściem w dorosłość. Regularne aktualizowanie swojego statusu szczepień to jeden z najskuteczniejszych sposobów dbania o zdrowie własne i bliskich. W Centrum Medycznym Hygea w Tychach oferujemy kompleksową opiekę w zakresie profilaktyki chorób zakaźnych, w tym indywidualne doradztwo dotyczące szczepień dla dorosłych.
Zachęcamy do kontaktu z naszymi lekarzami rodzinnymi, którzy pomogą ocenić potrzeby szczepienne i zaplanować odpowiedni harmonogram szczepień dostosowany do Państwa sytuacji zdrowotnej, wieku i trybu życia. Inwestycja w profilaktykę to inwestycja w zdrową przyszłość.
Artykuł przygotowany przez zespół medyczny Centrum Medycznego Hygea w Tychach.
